Hoe ga je om met laaggeletterdheid?

“Kun jij even kijken? Ik heb mijn bril niet op.” Een ogenschijnlijk onschuldige vraag die je vast weleens krijgt van een collega. Het kan ook een afleiding zijn om te verbergen dat diegene niet goed kan lezen, want lezen en schrijven is niet voor iedereen normaal. Schagen Groep doorbreekt dit taboe succesvol met een werkgroep basisvaardigheden.

In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen grote moeite met lezen, schrijven of rekenen. Dat is ongeveer 18% van alle Nederlanders. Zij hebben vaak moeite met het vinden van een baan, leven meestal minder gezond en hebben ook minder grip op geldzaken. Dat heeft grote impact op iemands leven. Dit soort cijfers werden in 2019 gepresenteerd bij het congres Laaggeletterdheid van deltaWonen, waar ook Arjan Berends, directeur van Salverda Bouw, aanwezig was. José Wierda Pater, HR-manager bij Schagen Groep: “Als laaggeletterdheid een groot maatschappelijk probleem is, dan hebben ook medewerkers van ons daar last van.”

Gevolgen laaggeletterdheid

“We zijn hier verder over gaan nadenken: laaggeletterdheid heeft gevolgen voor de veiligheid op de werkvloer, voor de betrokkenheid bij projecten en het mee kunnen komen. Er wordt veel gedigitaliseerd en als je niet mee kunt komen, ga je dingen missen. Dat doet wat met je als persoon en ook met de zekerheid in je werk”, vervolgt Wierda Pater. “We zijn daarom een projectgroep gestart om bewustwording te creëren over laaggeletterdheid. We willen medewerkers handvatten geven om te kunnen signaleren en mensen hulp aanbieden. Maar ook kantoorpersoneel helpen om eenvoudiger te communiceren naar andere medewerkers.”

Eerst bewustwording creëren

Maar hoe zorg je ervoor dat ook de werknemers die niet goed kunnen lezen de weg naar hulp weten te vinden? “Dat begint met bewustwording voor het probleem, met begrip creëren. We hebben bij Schagen Infra een vitaliteitsdag georganiseerd en Stichting Lezen en Schrijven heeft een presentatie gegeven over waar mensen tegenaan kunnen lopen. Dat maakten ze heel praktisch: ‘Je hebt vrienden uitgenodigd en rekent op vier personen, maar ze hebben twee vrienden meegenomen. Nu zijn er zes personen. Hoe los je het op?’ Er kwamen reacties als: ‘Patat halen’ of ‘In de Albert Heijn-app omrekenen wat ik nodig heb voor zes personen’. Om dat te kunnen, moet je wel kunnen lezen”, legt Wierda Pater uit.

Dankzij de workshop van Stichting Lezen en Schrijven stonden veel werknemers positief tegenover het meedoen aan de ‘taalmeter’. “Dat is een soort leestest waaruit blijkt hoe goed je scoort op begrijpend lezen. Er deden 168 mensen mee aan de taalmeter en iedereen heeft de test afgerond. Tien werknemers lezen op 1F-niveau, het laagste taalniveau, vergelijkbaar met als je van de basisschool afkomt. We willen hen graag helpen”, aldus Wierda Pater.

Zorg voor meer werkplezier

Het is ook mogelijk om klein te beginnen. “We zetten op ons intranet elke week een korte taaltip om de teksten te verbeteren. Dit tips gaan op basis van het alfabet, zoals de ‘a’ van ‘schrijf actief’: vermijd de lijdende vorm en schrap onnodige werkwoorden. De ‘w’ van ‘witregel’ helpt de leesbaarheid te vergroten door af en toe een witregel toe te voegen”, legt Wierda Pater uit. “We hadden meer weerstand verwacht op dit onderwerp, maar dat viel mee. Het doorbreken van het taboe rond laaggeletterdheid zorgt voor meer werkplezier.”