Gevaar bouwplaats: onvermijdelijk risico of waarschuwing?

De Arbeidsinspectie liet weten dat in het eerste half jaar van 2025 al veertig mensen zijn omgekomen door hun werk. Voornamelijk in de bouw, de agrarische sector, de transportsector en de industrie. Het aantal ernstige ongevallen lijkt toe te nemen. In heel 2024 waren er namelijk in totaal 52 dodelijke slachtoffers. Dit roept belangrijke vragen op: wat zit er achter deze stijging? En welke stappen kunnen we zetten om de veiligheid te verbeteren?

Zorgen over veiligheid leven ook onder bouwprofessionals zelf. Uit data van de Boels Rental Bouwindex blijkt dat bijna één op de vijf (19%) zich zorgen maakt over eigen veiligheid op de bouwplaats. Oorzaken daarvan zijn divers:

• Aanwezigheid van meerdere partijen op één bouwplaats (68%).
• Tekort aan arbeidskrachten, waardoor bouwbedrijven onervaren werknemers in moeten zetten (44%).
• Onvoldoende gekwalificeerd personeel (13%).

Deze factoren vergroten het risico op ongelukken en benadrukken hoe belangrijk het is om veiligheid hoger op de agenda te zetten.

Risico van het vak

Het risico op een ongeluk is op de bouwplaats nu eenmaal groter dan op kantoor. Achter je laptop is de kans op een ongeluk klein; van je bureaustoel vallen levert meestal geen serieuze problemen op. Op de bouwplaats is dat anders: ‘vallen van hoogte’ is het meest voorkomende ongeval volgens de Nederlandse Arbeidsinspectie. 

Niet gek dat 35 procent van de bouwprofessionals aangeeft zich daar zorgen over te maken tijdens bouwprojecten. Tegelijkertijd ziet een kwart (23%) een arbeidsongeval als een onvermijdelijk risico van het vak; maar dat maakt het nog niet vanzelfsprekend of acceptabel.

Valpreventie nummer één prioriteit

Allereerst is het aan werkgevers om risico’s op de werkvloer goed in kaart te brengen. Risicomanagement speelt een belangrijke rol als het gaat om de gezondheid en veiligheid van werknemers. Als ‘vallen van hoogte’ de meest voorkomende oorzaak is van ongelukken, moet onderzocht worden waarom dit zo vaak gebeurt en – nog belangrijker – hoe we het kunnen voorkomen. 

Aandacht voor valpreventie staat daarbij bovenaan de lijst. Drie op de vijf bouwprofessionals (60%) vinden dat hier meer aandacht voor moet komen, zodat iedereen veilig op hoogte kan werken.

Bescherming speelt hierin een grote rol. Harnassen, helmen, valbeveiligingssystemen en materialen, zoals steigers en ladders, moeten regelmatig worden gecontroleerd: zijn ze nog veilig? Of zijn er inmiddels betere alternatieven beschikbaar? Ook duidelijke afzettingen en waarschuwingsborden zijn onmisbaar, zodat werknemers niet per ongeluk op onstabiele platformen of gevaarlijke plekken terechtkomen. 

Kwalitatieve machines voor veilig gebruik

Het werken met machines moet altijd veilig gebeuren. Een ongeval door een defect of verkeerd gebruik kan namelijk leiden tot ernstig letsel. Om dit te voorkomen heeft de overheid duidelijke richtlijnen opgesteld voor het veilig werken met (zware) machines. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het invoeren en naleven van deze regels op de bouwplaats.

Goede voorlichting is daarbij belangrijk. Vooral bij het inwerken van nieuwe mensen of bij het gebruik van nieuwe machines moeten veiligheidsinstructies duidelijker. Zo weten (nieuwe) bouwprofessionals precies welke bescherming nodig is en hoe ze machines verantwoord kunnen bedienen. 

Daarnaast is het belangrijk dat er wordt toegezien op de bevoegdheid van personeel. Nu wordt er nog wel eens – door 10 procent van de bouwprofessionals – gebruikgemaakt van machines waarvoor ze niet bevoegd zijn. Dit soort risico’s zijn eenvoudig te voorkomen door hier strikter op te handhaven en specifieke personen verantwoordelijk te maken voor toezicht of bepaalde machines.

Andere mindset

Het klinkt misschien allemaal eenvoudig, maar personeelstekorten en de druk om projecten snel af te ronden zorgen ervoor dat richtlijnen soms minder strikt worden gevolgd. Er ontbreekt rust bij het uitvoeren van werkzaamheden, veel verschillende partijen werken tegelijk op de bouwplaats en de communicatie tussen deze partijen schiet regelmatig tekort. Daarnaast worden investeringen in innovaties of veiligheidsmaatregelen regelmatig uitgesteld, simpelweg omdat dit tijd en geld kost.

Juist bij hoge werkdruk is het belangrijk dat werkgevers veiligheid op de bouwplaats altijd voorop blijven zetten. Dat vraagt om meer dan alleen goed materiaal en moderne machines. Het betekent ook investeren in duidelijke communicatie, heldere werkinstructies en regelmatige voorlichting. Want wie goed geïnformeerd is en weet waar de risico’s liggen, werkt met meer vertrouwen en minder zorgen.

Het risico op een bouwplaats is nu eenmaal groter dan op kantoor, maar dat betekent niet dat we dat zomaar moeten accepteren. Werkdruk mag geen excuus zijn. Laten we juist focussen op wat echt telt: een veilige werkomgeving voor iedereen op de bouwplaats. Een plek waar ongevallen de uitzondering zijn, niet een onvermijdelijk risico van het vak.

Tekst: Sven Janssen, Health & Safety Manager bij Boels Rental | Bron: BouwTotaal