Onduidelijkheid over ‘onprettig’ en ‘onveilig’ vergroot spanningen op de werkvloer

Is er op de werkvloer sprake van ongewenst gedrag in de vorm van pesten, agressie, geweld, (seksuele) intimidatie of discriminatie? Dan kun je als werknemer terecht bij een vertrouwenspersoon. De vangnetvertrouwenspersonen voor de Bouw & Infra hebben de meldingen die zij in 2024 ontvingen grondig geëvalueerd. Daaruit blijkt dat ‘onprettig’ en ‘onveilig’ regelmatig door elkaar gehaald worden. Dat zorgt voor extra spanningen. Het is als werkgever dan ook belangrijk om ervoor te zorgen dat de juiste termen worden gebruikt. 

Volgens de vertrouwenspersonen ervaren medewerkers een gesprek over hun functioneren of gedrag regelmatig als onveilig, terwijl het in werkelijkheid vooral als onprettig wordt ervaren. Dit verschil is cruciaal: een lastige feedbacksituatie is niet per definitie onveilig, maar kan wel ongemakkelijk aanvoelen. Leidinggevenden op hun beurt vinden het moeilijk om feedback te geven als dit meteen wordt geïnterpreteerd als een aanval of vorm van intimidatie. Dit leidt tot terughoudendheid en kan de communicatie op de werkvloer bemoeilijken.

Onprettig en onveilig: synoniemen?

De meldingen die de vangnetvertrouwenspersonen in 2024 hebben ontvangen, komen zowel vanuit bedrijven in de bouw- en infrasector als uit andere sectoren waarmee zij rechtstreeks contact hebben. Uit deze evaluatie blijkt een duidelijke stijging in meldingen over sociale onveiligheid en intimiderend gedrag. Met name tussen leidinggevenden en medewerker.

Een opvallende constatering is dat zowel leidinggevenden als medewerkers de begrippen ‘onprettig’ en ‘onveilig’ regelmatig door elkaar halen en als synoniem zien. Daarnaast wordt de term 'onveilig' te snel gebruikt, terwijl blijkt dat die term in sommige gevallen te zwaar is. Het is belangrijk om door te vragen: wat is voor jou onveilig? En is dat inderdaad meer dan onprettig?

Opvallende signalen uit de evaluatie

Uit de evaluatie komen enkele opvallende signalen naar voren. In 2024 zijn er vanuit het vangnet maar weinig meldingen gekomen. Daarentegen hebben de vertrouwenspersonen meer meldingen ontvangen van werknemers die werken bij werkgevers waar zij rechtstreeks als extern vertrouwenspersoon actief zijn. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat medewerkers de vertrouwenspersoon in die gevallen al kennen en daardoor sneller de stap durven te zetten om een melding te doen.

De vertrouwenspersonen hebben veelal bij die werkgevers voorlichting gegeven aan medewerkers over sociale veiligheid en gewenst gedrag. Ook hebben zij leidinggevenden getraind in het herkennen, ontvangen en bespreken van ongewenst gedrag. Een deel van de meldingen aan de externe vertrouwenspersonen wordt gedaan door medewerkers die zich niet gehoord voelden door de interne vertrouwenspersoon of dat de medewerker de voorkeur gaf aan een onafhankelijke externe vertrouwenspersoon. In sommige gevallen werden ze geraadpleegd door de interne vertrouwenspersoon met de vraag hoe om te gaan met een melding.

Dit onderstreept twee belangrijke punten:

• Het is belangrijk om naast een interne ook een externe vertrouwenspersoon te hebben. Deze is onafhankelijk en staat buiten de organisatie.
• Om de meldingsdrempel verder te verlagen, is het belang van zichtbaarheid en voorlichting rondom sociale veiligheid op de werkvloer groot.

Duidelijkheid en bewustwording nodig

Om escalatie te voorkomen en een veilige werkomgeving te creëren, is het van belang dat zowel medewerkers als leidinggevenden beter worden begeleid in het onderscheid tussen onprettig en onveilig. Dit kan door middel van:

• Trainingen, workshops en bewustwordingssessies over constructieve feedback, sociale veiligheid en gewenst en ongewenst gedrag op de werkvloer.
• Duidelijke richtlijnen over wat wel en niet onder sociale onveiligheid valt.
• Een open bedrijfscultuur waarin moeilijke gesprekken gevoerd kunnen worden zonder dat dit leidt tot angst of defensief gedrag.

Vertrouwenspersonen als gesprekspartner

De vangnetvertrouwenspersonen benadrukken dat ze een belangrijke rol spelen in het begeleiden van zowel leidinggevenden als medewerkers in deze situaties. Door open gesprekken aan te moedigen en bewustwording te vergroten, kunnen zij bijdragen aan een gezonde werksfeer, waarin feedback geven en ontvangen op een veilige manier gebeurt.

Herken je als werkgever, leidinggevende of werknemer ook de verwarring tussen onprettig en onveilig? En wil je hierop actie ondernemen? Neem hierover contact op met je eigen interne of externe vertrouwenspersoon om dit artikel te bespreken. Uiteraard kun je ook één van de acht vangnetvertrouwenspersonen bellen en/of mailen. Ze staan je hierover graag te woord en kunnen je aangeven welke voorlichting, training of workshop past bij de vraag die je hen stelt.