Bescherm je huid en voorkom huidkanker

Het duurt vermoedelijk nog vele jaren, of misschien wel generaties, voordat het beeld van de bouwvakker of grondwerker met ontbloot bovenlijf uit het straatbeeld zal verdwijnen. Het is daarentegen wel goed om nu al actie te ondernemen en jezelf tegen de zon te beschermen. Huidkanker neemt flink toe en buitenwerkers hebben tot drie keer meer kans op huidkanker.

Dat de diagnose huidkanker in de afgelopen 25 jaar steeds vaker voorkomt, blijkt uit gegevens van NKR. In 2023 werd huidkanker bijna 25.000 keer vastgesteld, terwijl dit aantal in 2000 nog rond de 6.000 lag. De toename van huidkanker is dus explosief te noemen. Uit onderzoeken blijkt ook dat buitenwerkers een drie maal grotere kans hebben op huidkanker. Verder laten ze in hun werk en privéleven meer risicogedrag zien. Deze groep is dan ook extra kwetsbaar en verdient aandacht en kennis over hoe huidkanker voorkomen kan worden. Dan kun je preventief snel actie ondernemen.

Verschillende soorten huidkanker

De belangrijkste soorten huidkanker zijn het melanoom (het meest kwaadaardig, met een slechte prognose en in de volksmond de meest bekende kankersoort), het basaalcelcarcinoom, het plaveiselcelcarcinoom en het voorstadium hiervan: de actinische keratose (ook wel ‘zonneschade’ genoemd). In principe is de prognose van de laatste twee soorten kanker goed, mits de diagnose tijdig ontdekt en behandeld wordt. Hier zit precies het probleem: de schilferende plekjes worden vaak gezien als ‘rauwe klauwen’ die bij het werk horen. Als je te lang wacht, groeien ze door in andere weefsels. De behandeling van die plekjes bestaat namelijk uit het diep wegsnijden van de kanker.

“Vaak zit een plekje in het gezicht of op de schedel, dus het kan vervelende, verminkende gevolgen hebben; een litteken van vele centimeters. De kans dat het terugkomt op dezelfde plaats is groter als je te lang wacht en ongeveer een derde krijgt binnen vijf jaar een tweede keer huidkanker”, zegt Jack van der Gragt, bedrijfsarts bij Volandis. Dakdekker Ed van der Want ondervond dat het belangrijk is om tijdig in actie te komen. Het begon met een rood plekje op zijn neus, volgens Van der Want zelf ‘een muggenbeet’. Later bleek het een basaalcelcarcinoom te zijn. Na verwijdering daarvan kwamen de plekjes terug. Telkens werd een stukje van de neus ‘afgepeld’ om te onderzoeken op kankercellen.

Loop niet te lang door met plekjes

Zo verdween stapje voor stapje zijn halve neus. Een neusreconstructie was onontkoombaar. In een half jaar tijd onderging hij zes operaties. Hij dacht dat het nooit goed zou komen, maar zes maanden later klom Van der Want, dan al 33 jaar werkzaam als dakdekker, weer het dak op. Al die tijd is zijn huid grote delen van het jaar blootgesteld aan uv-straling van de zon. Ook bij bewolkt weer, want wolken houden de straling niet volledig tegen.

Zich ertegen beschermen, met aangepaste kleding en zonnebrandolie, deed hij toen niet. “Als je jong bent, ben je daar onverschillig in”, legt Van der Want uit. “Dat is niet slim. De schade die je oploopt, is aanvankelijk sluimerend en ontaardt pas jaren later in iets wat dan huidkanker blijkt te zijn.” Als je op tijd bent, volstaat het om het plekje te bevriezen. Ook ter voorkoming van verzuim en vele kosten is preventie belangrijk voor zowel werknemer als werkgever. Na een hersteloperatie kan je er vele weken tot maanden uitliggen als het tegenzit.

Neem preventieve maatregelen

Het goede nieuws is dat het goed te voorkomen is. Zorg vooral dat je niet verbrandt. Het is bekend dat hoe vaker je verbrandt, hoe meer de kans op huidkanker toeneemt. Naast de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer om zich goed te beschermen, is er ook een belangrijke rol weggelegd voor de werkgever, die de preventieve maatregelen moet verzorgen en promoten. Bijvoorbeeld: draag kleding met een goede beschermingsfactor. Een wit T-shirt beschermt namelijk onvoldoende in de hitte, zeker als je zweet.

En draag bij voorkeur lange mouwen en een lange broek. Denk bovendien goed na hoe je het werk verdeelt om werken in de zon zoveel mogelijk te voorkomen. Voer losse taken uit in de schaduw of creëer de schaduw zelf. Van der Gragt: “Het is dus logisch dat het Huidfonds adviseert: weren, kleren, smeren. Het smeren is vaak wel bekend, maar over het weren en de kleren, hoor je niet vaak. Daar moet meer aandacht voor zijn. Een belangrijk advies is dan ook om vaak naar je huid te laten kijken.”

Meer informatie:

- Vleespet? Ontdek je plekje
- Online tool Check je vlekje
- www.huidfonds.nl